این دو، دو مقوله متفاوت از هم هستند که در جوامع مردسالار بخصوص در ایران، هر دو شکل آن دیده می شود. برخی هر دو را یکی می‌پندارند، بعضی آن را لازم می‌دانند و عده‌ای نگاه منفی نسبت به این مقولات دارند. برخی غیرت را از ویژگیهای مردان می‌دانند و بعضی زنان، آن را از آیتم‌های لازم در امر انتخاب همسر می‌دانند. عده‌ای نیز غیرت را فرا جنسیتی دانسته و زن و مرد را نسبت به یکدیگر، صاحب این حق می‌دانند.
اما براستی غیرت به چه معناست؟ تفاوت غیرت با تعصب در چیست؟ آیا غیرت فقط بصورت رفتاری در مردان وجود دارد؟ کتاب مقدس، غیرت را چگونه توصیف می‌کند و عیسی مسیح در الگوی رفتاری خود چگونه آن را به نمایش گذاشته است؟
در جامعه مردسالار ایرانی که تضعیف حقوق زنان، امری عادی است و زنان دائماً در حال جنگیدن برای احقاق حقوق خود هستند، رویکرد به این مسئله بعنوان رفتاری مردانه همواره وجود داشته و دارد. تا آنجا که برخی قربانیانِ رفتارهای غلط جوامع مردسالارانه در قالب مسمّی به غیرت، نه تنها با این موضوع سازش کرده اند بلکه آن را بعنوان یک ویژگی مهم در انتخاب شریک آینده زندگی خود می‌دانند. برای جامعه‌ای که زنان بعنوان ابزار جنسی متصور و مورد تهدید نگاههای هرز جامعۀ خود هستند، نیاز حمایتی و پشتیبانی یک مرد همیشه بعنوان یک ضرورت در زندگی زنان و دختران این جوامع مورد تأیید بوده و هست. به نوعی زندانی، اسیر و عاشق زندانبانی می‌شود که خود را ناگزیر از این ارزش نسبی جامعه خود می‌داند. رفتارهای تحقیرآمیز با زنان و دختران در چنین جوامعی از طرف مردان و محارم در قالبهای رفتاری و کنترل کننده خود، باعث می‌شود که زنان ما در ترس از تهدیدات محیطیِ آلوده به نگاه هرز همان مردان که نسبت به زنان در جامعه مردسالار وجود دارد، وادار به سازش با آن قالبهای رفتاری شوند. در چنین جوامعی رگ گردن مردان برای محارم خویش همیشه برآمده است ولی متأسفانه به نوامیس و محارم دیگران از منظر جنسی و ابزاری نگاه می کنند.
آنچه که در مقدمه گفته شد به واقع از آسیب‌شناسی های اساسی جوامع غیرت زده‌ایست که نه مفهوم آن را به درستی درک کرده‌اند و نه بالطبع قادر به رفتارهایی سالم منطبق با مفاهیم واقعی کلمه هستند.
اما آیا براستی مقوله غیرت و تعصب، با همین بار منفی و مزاحمی که دیده و چشیده ایم، حقیقت دارد؟ آیا این عنوان‌ها، جنبه مثبت قابل پردازش و سازنده‌ای نیز دارند؟ پیش از آنکه به بررسی مفاهیم بپردازیم مایلم که این مسئله را نیز مطرح کنم که الگوهای رفتاری غیرت و تعصب در بستر لایه‌های فرهنگی هر جامعه ای از یکدیگر متفاوت است ولی در اکثر جوامع حتی غیر ایرانی که لایه های فرهنگی آن با مذهب آمیخته و تغییرات آن سخت می‌نماید، این مهم در حدود متفاوت و نامتعارف خود دیده می‌شود.
مبحث ما در باب غیرت ملّی که بواسطه آن افراد برای دفاع از میهن و مرز و بوم خود ایثار و جانفشانی می‌کنند، نیست. موضوع مورد بحث ما پردازش مفهوم غیرت و تعصب از بعد اجتماعی و مذهبی آن، و درک حقیقت آن از نگاه ایمان مسیحی است.
آنچه را که پیشتر گفتیم از جنبه های منفی موضوع بود اما غیرت جنبه مثبت نیز دارد. ولی نباید عملکرد نامتعارف و غلط افراد در جوامع انسانی دستاویز برخی ایدئولوژیهایی شود که بنیان عمیق این مفهوم را زیر سؤال ببرد.
غیرت در مفهوم خود به معنی احساس عمیق تعهد و تعلّقی است که شخص را در دفاع از حقوق خود وادار می‌سازد. اما باید گفت که غیرت با تعصب متفاوت است و واژه تعصّب که از ریشه عصب می آید عینیّتی اعتراضی، نامتعارف و غیرمعقول دارد که چهره ای نابجا، عموماً کورکورانه، بی‌منطق، خشن و زورگو را به جهت سلطه گری و منفعت طلبی، ارائه می دهد. درحالیکه غیرت در مردان، روحیه صیانت و حفاظت از خانواده و افراد تحت سرپرستی او در برابر آسیبها و تهدیدات محیطی‌ست. برای این منظور شخص غیور، بایستی خود پاکدامن و پاک چشم باشد و به اصول و قداست خانواده بخصوص از منظر الاهی، اعتقاد داشته و احترام بگذارد. غیرت واقعی ابتدا خود فرد را از ارتکاب گناه محافظت می‌نماید.
پایان قسمت اوّل
رادمرد
Visits: 1669