تعصب یا غیرت : قسمت سوم

در مقالات قبل با حقیقت غیرت در بطن کتاب مقدس آشنا شدیم. در ادامه نگاهی به تعصب و رشک ورزی خواهیم انداخت و در قسمت پایانی به الگوی رفتاری که عیسی مسیح درین باب از خود ارائه می دهد، خواهیم پرداخت.

پولس رسول در فیلیپیان۱: ۱۵- ۱۷ رفتار متعصبانه مذهبیون را بخاطر حسد و نزاع و کسب اعتبار و افزودن به پیروان خویش، می داند و ایشان را در مقابل حقیقت و راستی قرار می دهد؛ «اما بعضی از حسد و نزاع به مسیح موعظه می کنند، ولی بعضی هم از خشنودی. اما آنان که از تعصب و نه از اخلاص به مسیح اعلام می کنند گمان می برند که به زنجیرهای من زحمت می افزایند. ولی اینان که از راه محبت، چونکه می دانند که من به جهت حمایت انجیل معین شده ام.»

در ادامه از غلاطیان۴: ۱۶ تا ۱۸ می‌خوانیم که پولس برخورد متعصبانه را چگونه در مقابل غیرت حقیقی قرار می‌دهد؛ «شما را به غیرت می‌طلبند لیکن نه به خیر، بلکه می‌خواهند در را به روی شما ببندند تا شما ایشان را به غیرت بطلبید. لیکن غیرت در امر نیکو در هر زمان نیکو است، نه تنها چون من نزد شما حاضر باشم.»

اشاره پولس در این آیات با معلمین دروغینی است که با تحریکات مذهبی متعصبانه و بدور از معرفت حقیقی در تلاش کسب اعتبار، منافع و پیرو برای خود بودند و انگشت بر نقطه ضعف یهودی‌زادگانِ مسیحی‌ای می‌گذاشتند که باید به اعمال شریعت، نجات یافت و می‌خواستند غلاطیان را از پولس دور ساخته درهای ارتباطی را به روی ایشان ببندند و نهایتاً ایشان را نسبت به خود غیور (از بعد منفی) و متعصب سازند. غیرت باید از روی معرفت باشد نه بخاطر تعصب. از این روی پولس می‌گوید غیرت در امر نیکو، در ذات خود نیکو است نه به فاعلیت پولس یا هر معلم راستدینی.

امیدوارم تفاوت تعصب و غیرت حقیقی را درین مختصر بحق ادا کرده باشم و الگوی صحیحی از رفتار غیورانه را بالاخص برای مردان ایرانی، که هنوز از بستر فرهنگی‌ای که از آن برخاسته‌اند، رفتارهایی را یدک می‌کشند، معرفی کرده باشم. غیرت در امور نیکو، نیکوست و عینیت آن بایستی در بستر معرفت و حکمت، تحقق یابد.

حال بیایید ازین منظر صحیح، نگاهی به رفتار غیورانه خداوندمان عیسی مسیح بیاندازیم که مطابق با آیه مزمور «غیرت خدانه تو مرا خورده است» بساط منفعت‌طلبان هیکل را برمی‌چیند. در آن زمان نیز نگاههای متعصبانه مذهبیون و گماشتگان ایشان در تجارتخانه صحن هیکل، تقبیح کاری بود که عیسی مسیح نمود. اما امروز من و شما در ایمان مسیحی و در بستر معرفت و راستی که از خدا یافته‌ایم، آنرا برخوردی غیورانه می‌دانیم. اما حد مجاز غیرت در چنین برخوردهایی آیا برای مسیحیان نیز جایز است؟ البته که از سوی خداوند، لازم و حق است اما برای ما مسیحیان که به فیض خدا و عدالت او، نجات یافته ایم برخورد فیض توأم با راستی، یعنی محبت و رحمتی که با گناه و غیرراستی سازش پذیر نیست، نیز واجب است. درک صحیح از معرفت و راستی و حقیقت، توأم با دریافت حکمت الاهی، یقیناً نحوه برخوردهای غیورانه را رقم خواهد زد.

با این امید که در طرح و ادای حق مطلب، قصوری ننموده باشم امیدوارم فهم شما خواننده گرامی را در باب غیرت متأثر از برخی لایه‌های ارزشی فرهنگی، به عمقهای بیشتری برده باشم. البته که تمامی لایه‌های بستر فرهنگی که ما ایرانیان در آن پرورش یافته‌ایم، نمی تواند مضر باشد اما از آنجا که در جوامع مذهبی، ریشه‌های مذهب، با لایه‌های زیرین فرهنگی ممزوج گشته است، باید نسبت به برخوردهای غیرت با ایمان مسیحی و نه با تعصبات عاری از معرفت مذهبی، محتاط و با فیض و راستی عکس‌العمل نشان داد.

در پایان، کلام خدا در فیلیپیان ۲: ۳ از ما می‌خواهد که؛ هیچ کاری را از روی خودخواهی، جاه طلبی و غرور عاری از معرفت انجام ندهیم، بلکه نسبت به دیگران با فروتنی برخورد و پذیرای ایشان باشیم. از اینروست عیسی مسیح که خود خداست و نسبت به قوم خود غیور و وفادار، جلال و شکوه خود را غنیمت نشمرد بلکه صورت خادم را پذیرفت. خادمی که با حفظ الوهیت خود از مسند خود پایین آمد و حاضر شد خوار و مطرود و فروتن و مطیع رنج و زحمات تا به موت بر صلیب گردد. این غیرت الاهی برای عروس خود، کلیساست که امروز هر زانویی را در برابر کمال محبت عیسی مسیح خداوند، به زانو در می‌آورد و زبان را به اقرار و اعتراف نجات در مسیح، معترف می‌سازد برای تمجید خدای پدر.

رادمرد